Państwowe Stado Ogierów w Białce

Pierwsze ogiery pojawiły się w Białce w 1930 roku, ale za początek działalności uznawany jest rok 1931, wówczas bowiem konie po raz pierwszy rozlokowano na punktach kopulacyjnych.
Celem działania Państwowego Stada Ogierów w Białce było podniesienie poziomu hodowli koni na terenie Lubelszczyzny oraz Wołynia, gdzie dominował typ lekkich koni gorącokrwistych. Nietrudno tam było, udostępniając hodowcom odpowiednie reproduktory, uzyskać świetne konie dla kawalerii.

Żołnierze w linii

PSO lata 30-te XXw. (fot.archiwum)

Żołnierz z koniem

PSO ogier z PSO Białka lata 30-te XXw. ( fot.archiwum)

Państwowe Stado Ogierów w Białce, dysponując wartościowymi ogierami półkrwi, a także ras czystych, skutecznie zaczęło wyrównywać miejscowe pogłowie koni, umacniając jego angloarabski charakter. Proces ten został zachowany pomimo niemieckiej okupacji w latach 1939-1944.

W 1931 roku na etacie Stada było 81 ogierów, ale rok później liczba ta wzrosła niemal dwukrotnie, osiągając poziom 156 ogierów. W rodowodach dominowała wówczas pełna krew angielska.

W 1939 roku białeckie Stado osiągnęło poziom 180 ogierów i były to już w większości konie półkrwi angloarabskiej (64%).

W okresie międzywojennym Państwowe Stado Ogierów w Białce bazowało na elitarnych koniach wyhodowanych w Janowie Podlaskim, których udział kształtował się na poziomie 30-40%. Efektem tego była wyraźna poprawa jakości pogłowia terenowego w rejonie oddziaływania, czego dowodem są liczne sukcesy wystawowe lubelskich koni oraz liczba i znakomita jakość koni remontowych nabywanych przez wojsko.

Konie ciągnące karoce

Piątka ogierów w zaprzęgu lata 30-te XXw. (fot.archiwum)

Koń z panem trzymającym lejce

Łysy Pan xo1939 (Ryngraf-Zazula II xoZefir x) hod.A. Łoś, Zamość

W roku 1944 zgromadzone w Białce ogiery Niemcy, wycofując się przed nadchodzącym frontem zabrali w głąb III Rzeszy i po długim i ciężkim marszu białeckie ogiery koniec wojny zastał w dawnym niemieckim stadzie ogierów w Travental niedaleko Grabau. Tam w połowie maja 1945 roku polskie konie zostały przejęte przez Zarząd Stadnin Polskich w Niemczech i dzięki ofiarnej pracy Zarządu oraz personelu w roku 1946 białeckie stado powróciło do Polski.

Państwowe Stado Ogierów w Białce wznowiło działalność w roku 1947. Angloarabski charakter ośrodka został wprawdzie utrzymany, ale w myśl nowej polityki hodowlanej porzucono koncepcję hodowli na Lubelszczyźnie konia wierzchowego, skupiając się głównie na zaspokajaniu potrzeb rolnictwa.

Podobnie jak przed wojną wiele białeckich ogierów pochodziło z Janowa Podlaskiego, ale z chwilą utworzenia angloarabskiej stadniny w Walewicach uzupełniano hodowlę również stamtąd.

Pośród najwybitniejszych ogierów, które działały w Białce w pierwszych dekadach okresu powojennego wymienić należy takie legendy jak : ŁYSY PAN, GASKOŃCZYK, CEKWART i FLIRT IV. Wielką rolę odegrały również reproduktory wyhodowane w słowackiej stadninie Topolczanki : SHAGYA X-32 i DAHOMAN IX, reprezentujące austro-węgierskie prądy krwi pochodzenia orientalnego, które nadały lubelskiej hodowli swoiste piętno.

Wykorzystanie materiału genetycznego ww. koni, a także ogierów pełnej krwi angielskiej i czystej krwi arabskiej było żywym przykładem kontynuowania przedwojennej receptury hodowlanej na polskiego angloaraba poprzez kojarzenie koni z krwią shagya z krwią angielską. Nigdzie na świecie nie używano tego typu połączeń na taką skalę.

Konie prowadzone na placu

Kadryl PSO Białka lata 70-te XXw. (fot.archiwum W.Sztuka)

Konie w lesie

Przejażdżki poranne parówek lata 70-te XXw. (fot.archiwum W.Sztuka)

W 1962 roku ujęto hodowlę koni gorącokrwistych z rejonu południowo-wschodniej Polski, głównie półkrwi angloarabskiej, w ustawowe ramy skupiając je w osobnej księdze stadnej pod nazwą Małopolska Rasa Koni. Od tamtej pory, aż po czasy obecne Stado Ogierów w Białce jest nie tylko najważniejszym rezerwuarem reproduktorów tej rasy, ale również prężnym ośrodkiem jej promocji i popularyzacji dla rasy. Konie małopolskie, nawet te wyhodowane pod presją polityki prorolniczej, nierzadko odznaczały się dużym potencjałem sportowym, co od dawna wykorzystywano w Białce.

Aktualnie Stado Ogierów Białka funkcjonuje w ramach Stadniny Koni Białka MHR sp.z o.o. i liczy 19 ogierów z czego połowa to ogiery małopolskie uznane w programie dla rasy małopolskiej.

Ogiery wybitne i zasłużone

Od momentu powstania Państwowego Stada Ogierów w Białce przebywało kilkaset ogierów małopolskich, wśród których na największą uwagę zasłużyły głównie te wybitnie zasłużone w sporcie i hodowli, a były to między innymi HARLEM ( złoty medal Mistrzostw Polski w skokach przez przeszkody pod Janem Kowalczykiem), ASKAR ( olimpijczyk z Atlanty WKKW 1986), medaliści wielu zawodów WKKW : BAROK, BAJT i DINAR ( brązowy medalista Mistrzostw Polski WKKW) czy Berlin Bej ( Mistrz Polski Młodych Koni WKKW 2001i rekordzista potęgi skoku koni małopolskich 190 cm pod 15-letnią juniorką).

Szczególną sławę zyskał ogier EBONIT, medalista Mistrzostw Polski Młodych Koni, jeden z nielicznych polskich angloarabów biorący udział w konkursach trzygwiazdkowych, oraz ogiery TACYT, DEVIN DU MURY czy BARYT, które mają udane występy na wielu zawodach międzynarodowych.

Obecnie w białeckim stadzie stacjonuje kilka starszych ogierów małopolskich jak WAREG, HEBAN czy ELABORAT oraz najnowszy nabytek stada walewicki DWOREK.

Kazimierz Guzik na koniu