Historia stadniny
Na północnych obrzeżach Roztocza, na trasie z Lublina do Zamościa, tuż koło Krasnegostawu, leży Białka. W zabudowaniach dawnego Państwowego Stada Ogierów , które powstało w latach 1928-1930 , obecnie funkcjonuje Stadnina Koni Czystej Krwi Arabskiej będąca oddziałem Małopolskiej Hodowli Roślin sp.z o.o. Zabudowania stadniny graniczą z rozległymi terenami leśnymi. Urozmaicony, pagórkowaty krajobraz Białki pojawia się na zdjęciach fotografów odwiedzających ten urokliwy zakątek.
Klacze ze źrebiętami na pastwisku fot.Ewa Imielska-Hebda
Perforacja 1986 (Ernal-Pentoza) fot.S.Vesty
Stajnie- podobnie jak budynek biura, kuźnia, wozownia i warsztaty z wieżą ciśnień oraz cztery piętrowe budynki mieszkalne, zostały wzniesione z miejscowego wapienia. Jak na ówczesne czasy, projekt realizowany był z rozmachem. Budynki wyposażono w instalację wodno-kanalizacyjną oraz oświetlenie z miejscowej dieslowskiej elektrowni. Ta infrastruktura objęła również stajnie. O nowoczesności przyjętych rozwiązań, świadczą dachy pokryte kosztowną blachą cynkową. Białecki kompleks stajenny może służyć za wzór tego typu budownictwa.
W 1981 roku Państwowe Stado Ogierów Białka zostało wybrane przez Ministerstwo Rolnictwa na siedzibę kolejnej po Janowie Podlaskim, Michałowie i Kurozwękach stadniny koni czystej krwi arabskiej.
Pierwsze 20 klaczy, w tym jeden odsad, przybyło do Białki już w listopadzie 1981 roku;
- z Janowa Podlaskiego – Albania, Cartagena, Cewka, Fajka, Ostka, Pentoza
- z Michałowa – Darowizna, Debora, Dzierlatka, Elsynora,
- Emka, Fronda, Mekka
- z Kurozwęk – Czasza, Fuzja, Makówka, Maskotka, Neska, Nubia, Wieczerza
Klacze założycielki białeckiej stadniny pochodziły z 10 rodzin żeńskich:
- z linii I. Gazella or.ar. – Cartagena, Ostka, Wieczerza
- z linni II. Mlecha or.ar. – Czasza
- z linii III. Sahara or.ar. – Makówka, Maskotka, Mekka
- z linii V. Milordka – Elsynora, Emka
- z linii VI. Ukrainka – Darowizna, Debora, Dzierlatka, Fronda, Fuzja
- z linii VII. Szweykowska – Fajka
- z linii XII. Szamrajówka – Pentoza
- z linii 17. Rodania – Nesca, Nubia
- z linii 35. Bent-El-Arab – Cewka
- z linii 36. Scherife – Albania
Pierwszymi ogierami użytymi w Białce były Fason i Woroblin. Stadninie, zwłaszcza w pierwszych latach istnienia, trudno było pozyskiwać cenniejsze, sprawdzone ogiery. Ze względu na duże zróżnicowanie genetyczne stada założycielskiego, hodowcy musieli dobierać ogiery indywidualnie. Niemniej surowa i ukierunkowana selekcja spowodowała, że po każdym z nich zostały wartościowe klacze.
W początkach hodowli stadnina kupowała jeszcze klacze z Janowa i Michałowa. W 1998 roku Białka przejęła 20 cennych matek po sprywatyzowanej Stadninie Koni Kurozwęki.
Pentoza 1978 (Ellorus-Pentoda) fot.W.Kwiatkowski
Pesal 1991 (Partner-Perforacja) fot.Z.Raczkowska
Najcenniejszym nabytkiem okazała się janowska Pentoza z linii Szamrajówki – jedyna z tej linii wśród klaczy założycielek uznawana za bezsprzeczną Królową Białki. W 1939 roku wraz z grabieżą koni z Janowa Podlaskiego przez Rosję , linia Szamrajówki na kilkanaście lat przepadła dla polskiej hodowli. W 1956 roku do Stadniny Koni w Janowie została zakupiona w Tiersku (SU) klacz Piewica, córka zrabowanej Włodarki. Piewica otworzyła nowy rozdział w hodowli arabów w Polsce. Wywodzą się od niej takie janowskie konie jak : Penitent, Pilarka, Pinga czy Pianissima.
Pentoza wprowadziła rodzinę Szamrajówki do Białki. Jej córką jest legendarna już Perforacja – matka ogiera Pesal, słynącego z fenomenalnego ruchu i niezwykle łagodnego charakteru, Czempiona Polski, Best in Show w Janowie ( 1997) i Wiceczempiopna Pucharu Narodów w Aachen.
W kolejnych latach sublinia Pentozy w Białce wydała z siebie takie sławy jak Perfirka i jej córka Perfinka, która zdobyła liczne nagrody w tym amerykańską „trójkoronę” .
Fabryszka 2003 (Gazal Al Shaqab-Fula) fot.S.Vesty
Caruza 2012 (Wachlarz-Carina) fot.S.Vesty
Od początku białeckiej hodowli jedną z najliczniej reprezentowanych była linia Ukrainki . Stała się ona jednym z fundamentów sukcesów wyścigowych białeckich arabów. Poważnym wzmocnieniem stadniny było przejście z Michałowa znacznej części rodziny klaczy Forta – Fatmy, Fabioli i Filipiki. Z linii Ukrainki pochodzi również ogier Dziewierz – zwycięzca Derby (1993 ), Nagrody Białki, Nagrody Kuhailana I, Nagrody Figaro oraz Wyścigowy Czempion Koni 4-letnich. Z tej linii pochodziły również znakomite klacze takie jak : Fraskata, Florena, Fula, Fabryszka czy Frymuszka matka ogiera Fuerte.
Znana z dzielności linia Gazelli or.ar. swoje walory wykazała poprzez potomstwo klaczy Ostka, wywodzącej się z rodziny janowskiej Ofirki. W Białce klacze z tej rodziny wyróżniły się nie tylko dzielnością a także urodą . Córka Ostki, Ostróżka zdobyła w roku 1984 tytuł Wiceczempionki Polski Klaczy Młodszych i był to pierwszy tytuł zdobyty przez Białkę na pokazie narodowym. Druga z córek Ostki – Osełka – to zasłużona matka stadna, która dała użytego w hodowli ogiera Oset oraz ogiera Ostragon – zwycięzcę Derby ( 1998 ) również użytego w hodowli. Własną linię w obrębie rodziny Gazelli założyła również klacz Carmen(1984) , od której wywodzi się znana z wielu sukcesów na pokazach Camilia.
Camilia 2009 (Piaff-Calineczka) fot.S.Vesty
Ostróżka 1983 (Woroblin-Ostka) fot.W.Kwiatkowski
W roku 1999 linię Gazelli or.ar. zasiliła kurozwęcka Cirka, która zostawiła w hodowli kilka cennych córek z których wyróżnia się Cirilla. Również z Kurozwęk przybyła do Białki klacz Cyma, której linię reprezentuje obecnie w Białce klacz Cerika.
Szereg laurów na wyścigach zdobyły konie i rodziny Scherife or.ar. wywodzące się od klaczy Albania. Córki Albanii doskonale spisywały się na torze wyścigowym : Abisynia wygrała gonitwę międzynarodową dla koni trzyletnich – Nagrodę Białki ( 1995 ), Al Adha wygrała Oaks (1993), zaś Albertina była druga w Oaks ( 1991). Z kolei syn Albanii Alahar osiągał znakomite rezultaty w konkurencji sportowych rajdów konnych. . Inna jej córka Arabella to matka Aryjki, zwyciężczyni Oaks (1998), oraz świetnie spisującego się na torze ogiera Ar-Rahman użytego w hodowli.
Antaja 2004 (Ekstern-Abba) fot.S.Vesty
Emika 1999 (Eldon-Emoza) fot.S.Iłenda
Dobrze rozwinęła się linia Milordki od michałowskiej klaczy Elsynora. Od niej pochodzą świetnie spisujące się na torze ogiery El Amor- drugi w Derby (1993) , oraz Esej, zwycięzca Nagrody Europy. Z kolei od Emki , pochodzą zasłużone matki stadne Emza i Emoza, która dała ogiera Emon użytego w hodowli oraz klacz Emikę – Wiceczempionkę Klaczy Młodszych Letniego Pokazu w Warszawie(2001). Linię wyprowadzoną w Białce od klaczy Emka aktualnie reprezentuje klacz Egiza.
W roku 2012 białeckie stado matek zasiliła klacz Bint Ermina hodowli Athbah Stud (BE) a pochodząca od słynnej michałowskiej Emigracji. Bint Ermina dała dotychczas kilka cennych córek oraz ogiera Belmari – brązowego medalistę Czempionatu Polski Ogierów Starszych.
Rodzina Sahara or.ar.w Białce w pierwszym okresie działalności stadniny to konie o predyspozycjach wyścigowych wywodzące się od michałowskiej Mekki , od której pochodzą ogiery Medytator – drugi w Derby, czy Major – zwycięzca Nagrody Janowa, obydwa użyte w hodowli. Z tej linii pochodziła również piękna Maesta, która po sprzedaży do Haldson Arabians zdobyła prestiżowe tytuły: Międzynarodowej Czempionki Towerlands, Narodowej Czempionki Wielkiej Brytanii ( Supreme Champion). W roku 1999 białeckie stado matek zasiliły klacze ze Stadniny Kurozwęki : Ekspertyza, Ejnia, Eutrofia i Euskara.
Euskara 1993 (Ararat-Euglena) fot.archiwum
Numidia 1987 (Ernal-Nubia) fot.W.Kwiatkowski
Euskara założyła w Białce już własną linię z której wywodzą się takie klacze jak Euspira, Eusita czy Espiracja.
Rodzinę Rodania or.ar. wprowadziły do Białki Neska i Nubia – dwie córki Newady, klaczy hodowli michałowskiej, przeniesionej następnie do Kurozwęk, gdzie stworzyła jedną z najcenniejszych rodzin. Spośród białeckich klaczy-założycielek wyróżniła się Nubia, której linię obecnie reprezentuje w stadninie Nefrytka.
Rodzinę Bent-El-Arab or.ar. wprowadziła do Białki Cewka, a w pierwszych latach istnienia stadniny wzmocniła ją janowskiej hodowli Cedrela, która dała między innymi klacz Cudna. Linię, która w Janowie wygasła, przedłużyła wybitna córka ogiera Ekstern, białecka Cella, która pozostawiła w stadninie bardzo dobre córki klacze Celita i Cellena. Cella w roku 2017 zasiliła Stadninę Michałów gdzie kontynuuje karierę hodowlaną, wprowadzając nową linię żeńską do Michałowa.
Celita 2014 (Lawrence El Gazal-Cella) fot.Ewa Imielska-Hebda
Elżunia 1988 (Palas-Elleida) fot.S.Vesty
Linia klaczy Wołoszka , wprowadzona przez dwie klacze zakupione w pierwszych latach oraz linia Mlechy or.ar.< wywodząca się od kurozwęckierj Czaszy, wygasły. Dzięki zasileniu stada w roku 1999 przez klacze ze stada kurozwęckiego obie linie są w Białce obecne.
Z linii Wołoszki cennym nabytkiem okazały się Elżunia oraz Ekosfera – obie po Palasie. Natomiast linię Mlechy or.ar. reprezentują obecnie córki i wnuczki kurozwęckiej Heraldyki.
Hula 1996 (Penthagon-Hulanka) fot.S.Vesty
Perfinka 2011 (Esparto-Perfirka) fot.Ewa Imielska-Hebda
Wygasła linia Szweykowskiej, założona w Białce przez janowskiej hodowli Fajkę. W roku 2022 do stada została włączona córka białeckiego ogiera Pesal Filipinka, pozyskana z hodowli prywatnej, której zadaniem jest przywrócenie tej cennej linii żeńskiej w Białce.
Po czterdziestu latach istnienia, białecka stadnina koni arabskich może poszczycić się stadem matek o dużym potencjale genetycznym, zdolnym do wydania ogierów czołowych. Jakość białeckich arabów potwierdzają sukcesy na pokazach i na wyścigach oraz idące za tym zainteresowanie kupców z całego świata. Nie jest przypadkiem, że najdrożej sprzedana w ostatnich latach na janowskiej aukcji Perfinka urodziła się w Białce